Dalam Rangka menyusun rangkaian peristiwa sejarah perlu adanya data pendukung, baik berupa bukti – bukti sejarah, maupun prasasti-prasasti, serta saksi-saksi yang terlibat langsung maupun tidak langsung dalam rangkaian sejarah tersebut. Disamping itu informasi dan fakta sejarah dapat pula diambil dari penuturan atau penyampaian informasi terjadinya suatu rangkaian peristiwa sejarah dari para pelaku sejarah, yang dituturkan secara turun temurun kepada generasi penerus yang kemudian menjadi sesepuh desa.

Minimnya data dan fakta sejarah yang dimiliki di Desa Sulangai, maka penyusunan sejarah Desa Sulangai ini didasari atas penuturan dari sesepuh Desa, yang informasinya didapatkan dari para pelaku sejarah Desa, dan dituturkan secara turun temurun. Tentunya dengan sistem ini mengandung kelemahan, sehingga faliditasnya tidak dapat dipastikan oleh karena data pendukung yang terbatas. Untuk itu melalui kesempatan ini dimohonkan kepada semua pihak, untuk dapat membantu dalam penyempurnaan sejarah Desa Sulangai.

Sejarah Singkat Desa Sulangai

De geschiedenis van Sulangai Village maakt deel uit van de geschiedenis van het Petang Village, dat een enkele eenheid werd omdat Sulangai Village het resultaat was van de uitbreiding van het Petang Village. Het werd op 27 juli 1999 ingehuldigd door de gouverneur van Bali, Dewa Made Beratha. Rond de 14e eeuw voerde de reis van I Gusti Ngurah Rai, die uit Puri Carangsari kwam, met toestemming van zijn broer, een regionale expansie uit naar het Carangsari-gebergte, dat in die tijd een wildernis zou zijn geweest. Het doel van uitbreiding naar bergachtige gebieden is niets anders dan het bouwen van een verdediging en het openen van gebieden die zullen worden gebruikt als landbouwgebieden om het welzijn en de welvaart van de gemeenschap te ondersteunen. 

Toen hij op een plaats aankwam, rustte hij en zijn entourage uit (mesandekan) en de plaats is bekend bij het publiek, genaamd Sandakan. Nadat hij tot rust was gekomen vervolgde hij zijn reis en ergens voelde hij een buitengewone troost en er werd voorspeld dat het redelijk veilig en goed zou zijn, dus daar bouwde hij een kasteel en de plaats heette Kerta. Daarna keerde I Gusti Ngurah Rai terug naar Puri Carangsari met het doel om aan zijn broer te melden dat hij een plek had gevonden om te wonen die hij redelijk veilig en comfortabel vond en een kasteel had gebouwd, namelijk in Kerta. Uit het rapport antwoordde zijn broer: "Is het gepast en geschikt voor jou om in die plaats te wonen?". Met dit korte maar zinvolle antwoord, voelde I Gusti Ngurah Rai twijfels en uiteindelijk vroeg hij toestemming om het nog een keer te herhalen door het opnieuw te detecteren door innerlijk vermogen of met andere woorden: "knijpen" met wijsheid. 

Om een ​​lang verhaal kort te maken, door zijn vermogen om zich vast te klemmen, vond hij ergens licht en de plaats werd onmiddellijk gezocht en het licht werd gevonden in een bos, dat Tegal Gunung heette (nu staat er een tempel genaamd Pura Pucak Manik). Daar ging hij weer mediteren zodat hij een hint kreeg dat rond die plek de juiste plek was om een ​​kasteel te bouwen. En het gebied waar dit kasteel moest worden gebouwd, werd Avond genoemd naar het woord "Ngepit ", dan verschijnt voor de veiligheid en anderen zoals hierboven vermeld een banjar genaamd het Petang Village-gebied, zoals: Banjar Sandakan, Banjar Sulangai, Banjar Batulantang, Banjar Angantiga, Banjar Munduk Damping, Banjar Lipah, Banjar Kerta, Banjar Avond, Banjar Sekarmuti, Banjar Pundung, Banjar Kasianan en Banjar Pangsan.

Op basis van de verhalen van verschillende voorgangers/penglingsir zijn er die zeggen dat de naam Sulangai gerelateerd is aan de Kroniek van Mengwi, namelijk de reis van de koning van Mengwi, I Gusti Agung Gede Agung. Vanaf die reis stopte hij bij een gebied ten noorden van Badung, genaamd Puncak Mangu wat nu in dat gebied een heilig gebied is van Pura Luhur Puncak Mangu (Pura Kahyangan Jagat). Op de terugweg naar Mengwi werden veel munduk gevonden, waaronder; Munduk Semanik, Auman, Munduk Tiying, Batu Lantang, Munduk Abing, totdat ze bij een munduk kwamen die als een wildernis begroeid was met dichte bomen. De koning en zijn troepen vergaten zichzelf, verdwaasd, wisten de richting niet en vonden geen uitweg uit de munduk. Dus men zag dat de zon verscheen en in het zuidoosten stond, zodat hij het gebied "sirang ai" noemde. die geleidelijk de gemeenschap  sulangai noemde, tot nu toe Sulangai Village werd.

Ondertussen probeert een humanist die ook docent is aan een universiteit op Bali, AA Gede Raka, in een artikel de betekenis van het woord Sulangai te beschrijven. Door de positie van het dorp te observeren die zich uitstrekt van stroomopwaarts tot stroomafwaarts, in een positie die niet recht is van noord naar zuid of "mengerang". Om de positie van het dorp "mengerang" te achterhalen natuurlijk gezien wanneer de zon precies in het midden staat volgens de richting van "de as van de aarde" (van oost naar west), precies in oktober en april. Het dorpsgedeelte van stroomopwaarts naar stroomafwaarts moet noord-zuid liggen. Maar wat in het veld te zien is, is dat de zon niet van het oosten naar het westen staat. Dit geeft een indicatie dat de positie van het "aanvallende" dorp” of tegen de rijrichting van de zon in. Omdat de ligging van het dorp de richting van de zon kruist, wordt het dorp "Silang Ai" genoemd (silang = aanval en ai = zon). Van het woord "Silang Ai", na verloop van tijd vanwege een verkeerd woord werd het Sulang Ai. Evenzo in termen van schrijven, dat had moeten worden geschreven als Sulang Ai, werd Sulangai. Het is duidelijk dat de naam van Sulangai Village vertrekt van de positie van het dorp dat de richting van de zon kruist (nyilang ai). Van deze Silangai, vanwege een verkeerd woord, werd het Sulangai.

Om een ​​idee te krijgen van de geschiedenis van het dorp, behalve de naam van de tempel, ook van het erfgoed in de vorm van het fallusgebouw en het nandibeeld dat in de tempel staat. Aan de hand van deze drie aspecten zullen we proberen te beschrijven wanneer de tempel werd gebouwd en wie de figuur is achter de oprichting van de tempel. Als we het hebben over de Kancing Bumi-tempel, herinnert het ons aan andere heilige plaatsen waarvan de namen filosofisch nauw verwant zijn, namelijk de Kentel Bumi-tempel (Banjarangkan-Klungkung) en de Pusering Jagat-tempel (Pejeng-Gianyar). Beide tempels hebben de status van Kahyangan Jagat, waarvan traditioneel wordt aangenomen dat deze is gesticht door Empu Kuturan, toen hij diende als paleispriester tijdens het bewind van Udayana op Bali (AA Gede Raka en Tjokorde Artha Ardana Sukawati, 2020). Udayana regeerde Bali in de 11e eeuw na Christus. Daarom,

Hal tersebut diperkuat dengan warisan yang berupa Lingga dan arca Nandi yang ada dalam pura. Tradisi pemujaan lingga di Bali berkembang pada abad 11 Masehi, ada salah satu sekte yang berkembang saat itu yang memuja lingga, yaitu Sekte Siwa Pasupata (Goris, 1974). Serta arca Nandi merupakan simbol kendaraan dari Dewa Siwa. Hal itu menandakan bahwa pada abad 11 Masehi di Sulangai sudah ada masyarakat yang memuja Siwa Lingga. Dari paparan di atas, bahwa pada abad 11 Masehi di Sulangai sudah berkembang Agama Ciwa (Hindu) dengan memuja Lingga, bertepatan dengan pemeritahan Raja Udayana yang didampingi oleh Empu Kuturan sebagai purohita (pendeta istana).

Kekhasan (keunikan) Desa Sulangai tampak pada posisi desa yang menampaKkan kesan sangat tua, yaitu setua tempat suci yang ada di hulu desa. Keberadaan pura tidak dapat dipisahkan satu sama lain dengan warga masyarakat pengampu dan penyungsung pura. Berdasarkan pengamatan terhadap posisi palemahannya, bahwa warga yang bermukim di depan pura tersebutlah awalnya sebagai pengampu dan penyungsung pura sebagai warisan dari para leluhurnya.

Bila diamati secara seksama, bahwa situasi desa serupa dengan Desa Penglipuran. Pura Kancing Bumi sebagai kahyangan masyarakat setempat berada di hulu (ulun desa), dan di depan jalan desa yang pada bagian sebelah kanan dan kiri jalan berjajar rumah-rumah penduduk berhadap-hadapan satu dengan yang lain. Kemudian pada posisi hilir (teben) terdapat kuburan (setra). Kondisi seperti ini merujuk kepada konsep tri angga, die de zone in drieën verdeelt, namelijk: voeten (stroomafwaarts), lichaam (midden) en hoofd (stroomopwaarts). 

Uitgaande van het erfgoed dat zich in de Kahyangan Jagat-tempel en de Dang Kahyangan-tempel in het dorp Sulangai bevindt, geeft dit een indicatie dat het dorp oud is. In ieder geval in de 11e eeuw na Christus was de locatie al bewoond, namelijk de voorouders van de leden van de gemeenschap die momenteel inwoners zijn van Sulangai Village. De indruk van Sulangai Village als een oud dorp is terug te zien in de dorpsstructuur met het tri angga-concept, dat de ruimte in drieën verdeelt, namelijk: stroomopwaarts (hoofd), midden (lichaam) en stroomafwaarts (benen). Elke zone is uitgerust met elementen: een heilige plaats in de bovenstroomse (kop/berg) zone, de middenzone (bewonerslichamen/nederzettingen) en de benedenstroomse zone (voet/kerkhof).

Secara administratif, untuk memberikan pelayanan agar lebih efektif dan efisien dengan memperhatikan wilayah yang cukup luas maka pada tahun 1997 diadakan pemekaran dimana Desa Petang dimekarkan menjadi 3 ( tiga ) Desa  Dinas yaitu:

1.       Desa Sulangai dengan mewilayahi 6 Banjar Dinas, dan hingga saat ini sudah menjadi 7 Banjar Dinas.

2.       Desa Petang dengan mewilayahi 6 Banjar Dinas.

3.       Desa Pangsan dengan mewilayahi 4 Banjar Dinas.

Adapun yang pernah memimpin Petang dari baru adanya Petang sampai saat ini adalah sebagai berikut:

1.       I Gusti Ngurah Rai

2.       I Gusti Ngurah Alit pada jaman Bali.

3.       I Gusti Ngurah Raka pada jaman India Belanda.

4.       I Gusti Ngurah Puger, Pada Jaman Belanda sampai tahun 1962.

5.       I Gusti Ngurah Japa, dari tahun 1962 s / d tahun 1976.

6.       I Gusti Made Wana, Sebagai pejabat dari tahun 1976 s / d tahun 1978

7.       I Gusti Ngurah Sandiartha dari tahun 1978 s / d tahun 1991 mulainya demokrasi yaitu dengan pemilihan langsung oleh masyarakat.

8.       I Gusti Made Wana sebagai pejabat dari tahun 1991 s / d 1993.

9.       I  Gusti Ngurah Suryajaya dari tahun 1993 s / d  bulan Oktober  tahun 2009

10.    I  Wayan  Suryantara SH dari bulan  Oktober 2009 sampai  sekarang, melalui pemilihan langsung masyarakat.

Sementara pemimpin Sulangai dari masa persiapan antara lain:

1.                I Made Wijana, dari tahun 1998-2000

2.                I Nyoman Widiada, dari tahun 2000-2008

3.                I Gede Darmawan, dari tahun 2008-2013

4.                I Nyoman Widiada, dari tahun 2014-2020

5.                I Nyoman Sunarta, dari tahun 2021 s.d. sekarang